Honoratiffime Domine, Stiff, neque ALOMON inquit, Nomen bonum eft inftar unguenti fragrantis et pretiofi; neque dubito quin tale futurum fit nomen tuum apud posteros. Etenim et fortuna, et merita tua, praecelluerunt. Et videris ea plantâsse quae fint duratura. In lucem jam edere mihi vifum eft delibationes meas. quae ex omnibus meis operibus fuerunt acceptiffimae : quia forfitan videntur prae caeteris hominum negotia ftringere, et in finus fluere. Eas autem auxi et numero, et pondere, in tantum, ut plane opus novum fint. Confentaneum igitur duxi affectui et obligationi meae erga illuftriffimam dominationem tuam, ut nomen tuum illis praefigam, tam in editione Anglica, quam Latina. Etenim in bona fpe fum, volumen earum, in Latinam, linguam fcilicet univerfalem, verfum, poffe durare quamdiu libri et literae, durent. Inftaurationem meam regi dicavi: Hiftoriam regni Henrici feptimi (quam etiam in Latinum verti) et portiones meas Naturalis hiftoriae, principi: has autem Delibationes illuftriffimae dominationi tuae dico; cum fint ex fructibus optimis, quos, gratia divina calami mei laboribus indulgente, exhibere potui. Deus illuftriffimam dominationem tuam manu ducat. Illuftrifimae dominationis tuae Servus devinctiffimus et fidelis, FR. S. ALBAN. SERMONES FIDELES. 2 I. DE VERITATE. VID eft veritas? inquit Pilatus derifor; nec praeftolari voluit refponfum. Certe funt, qui cogitationum vertigine delectantur; ac pro fervitute habent, fide fixa aut axiomatis conftantibus conftringi; liberi arbitrii ufum in cogitando non minus, quam in agendo, affectantes. Cujufmodi quidem fectae philofophorum licet defecerint; fuperfunt tamen ingenia quaedam ventofa et difcurfantia, quibus eaedem omnino venae, licet non pari, cum antiquis, copia fanguinis repletae. Verum nec difficultas fola laborque, quem homines fubeunt in veritate invenienda; nec quae exea inventa cogitationibus imponitur captivitas, mendaciis favorem conciliat; fed ipfius mendacii naturalis (utcunque corruptus) amor. E recentiore Graecorum fchola quidam, rem ad examen vocans, haeret attonitus; dum excogitare nequit, quorfum mortales amarent mendacium, ipfius mendacii caufa; cum nec voluptati fit, ut mendacia poëtarum; nec utilitati, ut illa mercatorum. Sed nefcio quomodo, veritas ifta (utpote nuda et manifesta lux diurna) perfonatas hujus mundi fabulas, ineptiafque, non tam magnifice et eleganter oftendit, quam taedae, lucernaeque nocturnae. Ad unionis forfan valorem pervenire poterit veritas, quae per diem fpeciofiffima apparet; fed ad pretium adamantis, aut carbunculi, qui lumine vario pulcherrime fplendent, nunquam afcendet. Mixtura mendacii voluptatem femper auget. Ecquis dubitat, fi e mentibus hominum tollerentur opiniones vanae, fpes blandae, aeftimationes rerum falfae, imaginationes ad libitum, et id genus alia, quin multorum animi relinquerentur dejecti, et marcidi, atrae bilis et languoris pleni, ac fibimet ipfis ingrati ac difplicentes? Patrum unus, magna cum feveritate, poëfin appellat vinum daemonum; eo quod phantafiam vanis impleat; licet poëfis mendacii tantum umbra fit. Verumtamen non eft mendacium, mentem pertranfiens, quod officit; fed mendacium, quod a mente imbibitur, nempe ejus generis, de quo ante diximus. Verum utcunque in depravatis hominum judiciis et affectibus haec ita fe habeant; veritas tamen (quae fola fe judicat) docet; veritatis inquifitionem, quae eam, proci inftar, demeretur; veritatis cognitionem, quae praefentem eam fiftit; et veritatis receptionem cum affenfu, quae eft ipfius fruitio et amplexus; fummum effe humanae naturae bonum. Prima in operibus fex dierum creatura Dei, fuit lux fenfus; poftrema, lux rationis; quin et opus ejus fabbatho, quod deinceps perpetuo exercet, eft Spiritus fui illumina-tio. Primo infpiravit lumen in faciem materiae, vel molis indigeftae, poftea in faciem: hominis; quin et ufque femper lucem infpirat in faciem electorum. Poëta, qui sectam, alioqui caeteris inferiorem, ornavit, elegantiffime dixit; Suave eft in litore ftanti videre naves fluctibus exagitatas; fuave ad arcis feneftram ftanti, praelium commiffum, ejufque varios eventus, inferius fpectare; fed nulla voluptas aequiparari poteft huic ipfi, nempe ut quis ftet fuper clivum excelfum veritatis (collem certe inacceffibilem, ubi aër femper liquidus eft, et ferenus) atque inde errores, homines palantes, caligines, et tempeftates, in convalle fubjacente, defpiciat: modo profpectus ifte cum mifericordia conjunctus fit, non cum tumore, aut fuperbia. Et hoc ipfum eft coelo in terris frui, quando mens inens humana in charitate movetur, in providentia quiefcit, et fupra polos veritatis circumfertur. Jam vero, ut a theologica et philofophica veritate, ad veritatem, aut potius veracitatem in civilibus negotiis, tranfeamus; agnofcent vel ipfi, qui eam non exercent, apertam, et minime fucatam in negotiis gerendis rationem praecipuum effe humanae naturae decus: mixturam autem falfi fimilem effe plumbeae materiae, quae efficit fane ut facilius cudi poffit metallum, fed ita ut interim vilius fiat. Nam flexuofi ifti, et obliqui motus, ferpentum funt; qui fuper ventrem fuum gradiuntur, non pedibus incedunt. Non eft vitium, quod tanto hominem pudore obruit, quam fi falfus vel perfidus inveniatur. Itaque acutiffime Montaneus, rationem fcrutatus, cur mendacii vocabulum pro tanto haberetur opprobrio, et contumelia; Si res recte perpendatur (inquit) qui dicit hominem mentiri, eadem opera dicit, eum adverfus Deum audacem effe, adverfus homines timidum. Mendax enim Deo infultat, homini fe incurvat. Certe, quam flagitiofa res fit falfitas, et perfidia, nullo modo exprimi poteft melius, quam quod iftis (quafi ultimis clamoribus) devocabuntur judicia Dei in genus humanum. Praedictum enim eft, Chriftum in adventu fuo fecundo non reperturum fidem fuper terram. II. DE MORTE. METVVNT homines mortem, ut pueri tenebras. Quemadmodum autem metus ifte naturalis in pueris augetur fabulofis quibufdam terriculamentis, ita et ille alter. Sane mortis meditatio, prout mors ftipendium eft peccati, et ad aliam vitam tranfitus, pia eft et falubris; metus vero ejus, ut eft naturae debitum; res eft infirma, et inanis. Ineft tamen nonnunquam piis meditationibus fermentum aliquod vanitatis, nec-non fuperftitionis. Praecipitur in libris nonnullis religioforum, qui tractant de mortificatione, ut recogitet fecum homo, quantus fit dolor, cum vel minimus digiti articulus torqueatur ; atque inde aeftimet, quantus fit in morte cruciatus, ubi totum corpus corrumpitur, et diffolvitur. Cum tamen mors faepenumero tranfeat minore cum dolore, quam fentitur in tortura membri. Partes enim maxime vitales non funt maxime fenfitivae. Nec abs re dictum fuit ab illo, qui locutus eft ut philofophus tantummodo, et homo animalis; Pompa mortis magis terret, quam mors ipfa: gemitus et fingultus, membrorum convulfiones, oris pallor, amici flentes, et atrata funera, cum fimilibus, haec funt quae mortem oftentant terribilem. Obfervatione plane dignum eft, nullam effe animi paffionem tam debilem, quin fuperet, et in ordinem redigat timorem mortis. Ideoque mors, non eft hoftis adeo formidabilis, cum tam multos habeat homo circa fe athletas, qui in certamine illam vincant. Vltio de morte triumphat; amor eam parvi facit; honor ambit; metus ignominiae eligit; moeror ad eam confugit; metus anticipat. Imo legimus, quod poftquam Otho imperator fe ipfum interfeciffet, ipfa mifercordia (quae affectus eft omnium tenerrimus) multos provocarit ad commoriendum, ex mera animi compaffione erga dominum fuum, ut fidiffimos affeclas. Quin et addit Seneca faftidium, et fatietatem: Cogita quam diu eadem feceris; mori velle non tantum fortis, aut mifer, fed etiam faftidiofus poteft. Nec minus obfervatu dignum eft, quantillam mutationem in animo generofo et forti appropinquans mors efficere valeat; eofdem enim gerunt homines illi fpiritus ufque ad extremum momentum. Mortuus eft Auguftus Caefar voce certe urbana; Livia, conjugii noftri memor vive, et vale. Tiberius inter diffimulandum; ita enim de illo Tacitus, Jam Tiberium vires et corpus, non diffimulatio, deferebant. Vefpafianus cum fcommate; exonerans enim fe fuper fella; Vt puto,Deus fio. Galba cum gnoma; Feri, fi ex re fit populi Romani: protendens fimul collum. Septimius Severus, inter expedienda negotia; Adefte, fi quid mihi reftat agendum. IIL DE VNITATE ECCLESIAE. CVM religio fit praecipuum humanae focietatis vinculum, par eft, ut et ipfa debitis verae unitatis et charitatis vinculis aftringatur. Diffidia circa religionem mala erant ethnicis incognita. Nec mirum, cum religio ethnicorum pofita effet potius in rizibus, et cultu Deorum externo, quam in conftanti aliqua confeffione, et fide. Facile enim eft conjicere, cujufmodi fuerit illorum fides, cum praecipui ecclefiae ipforum doctores et patres fuerint poëtae. Inter atributa autem veri Dei ponitur, quod fit Deus zelotypus: itaque cultus ejus non fert mixturam, nec confortium. Quamobrem pauca quaedam de unitate in ecclefia dicemus. Scilicet, qui fint ejus fructus, qui limites, quibus denique modis concilietur. Vnitatis fructus praecipui (praeterquam quod Deo fumme placeat, id quod ante omnia poni debet) funt duo. Alter refpicit eos, qui extra ecclefiam funt; alter eos, qui intra. Quod ad priorem attinet, certum eft, longe maxima in ecclefiae fcandala effe haerefes, et fchifmata; ut quae etiam corruptelas morum fuperent. Quemadmodum enim in corpore naturali vulnera et folutio continuitatis, genere pejora funt, quam humores putridi; fimilis eft corporis fpiritualis ratio. Adeo ut nihil reperiatur, quod aeque homines ab ingreffu in ecclefiam abfterreat, aut jam receptos expellat, aç unitais violatio. Itaque temporibus, quibus illud increbrefcit, ut alii dicant, Ecce in deferto; alii, Ecce in penetralibus; hoc eft, dum quidam Chriftum quaerunt in haereticorum conciliabulis, quidam in facie ecclefiae externa; opus eft prorfus, ut illa vox aures hominum quafi perpetuo feria Nolite exire. Doctor ille gentium, cujus vocatio et miffio, propria et demandata, ei impofuit, ut eorum, qui extra ecclefiam fuerant, curam gereret, inquit, Si ingrediatur coetus veftros infidelis quifpiam, aut idiota, et vos variis loquentes linguis audiat, annon vos infanire praedicabit? Neque fane multo melius fe habet, cum athei, et homines profani, tantas, in religiOne, lites, et opinionum dimicationes, intueantur. Siquidem haec res ab ecclefia illos avertit, et in cathedra deriforum federe facit. Levius quiddam videatur, quam ut in tractatu tam ferio citetur, deformitatem tamen rei egregie depingit. Infignis quidam jocandi artifex, in catalogo librorum bibliothecae cujufdam fabulofae, inter caeteros, cum hac infcriptione, librum ponit; Saltationes florales, et gefticulationes haereticorum. Nemo enim eft ex iis, qui non peculiarem quendam motum corporis ridiculum, et geftus deformitatem, exhibeat: unde fieri non poteft, quin homines carnales, et politici degeneres, fubfannent, qui facile in contemptum rerum facrarum feruntur. Quanum ad fru&us unitatis, qui ad eos, qui intra funt, redundat, is, uno verto, pax est, VOL. V. Z z quae |