Page images
PDF
EPUB

Rex bene jam et certo informatus, quod fpes Perkini magis a conjuratis intra Angliam, quam ab armis tranfmarinis, penderent, judicabat remedium mali eo optime applicari, ubi fomes morbi erat; itaque confultiffimum exiftimavit in judicium adducere praecipuos aliquos ex conjuratis in Anglia; unde et malignos humores in Anglia expurgaret, et fpes in Flandria ebullientes redderet tepidiores. Juffit itaque apprehendi (eodem quafi temporis momento) Joannem Ratcliffum, dominum Fitzwaterum, Simonem Mountfortum, Thomam Thwaitum, equites auratos; Gulielmum Daubeneium, Robertum Ratcliffum, Thomam Creffenorum, et Thomam Aft wodum. Hi omnes, laefae majeftatis impetiti, convicti, et damnati; quod Perkino adhaefiffent eique auxilia polliciti effent. Ex his, dominus Fitzwaterus Caletum tranfvectus eft, ibique arcte cuftoditus, fpe etiam vitae ei facta, donec paulo poft (aut impatiens cuftodiae, aut aftu proditus) cum cuftode fuo de fuga egiffet, unde ftatim decollatus eft. At Simoni Mountforto, Roberto Ratcliffo, et Gulielmo Daubeneio, immediate post fententiam in eos prolatam, capita abfciffa funt. Caeteris gratia facta eft, tam cleri cis, quam laicis; inter quos fuerunt duo fratres Dominicani; necnon Gulielmus Worfeius ecclefiae D. Pauli decanus: clerici autem examinationem quidem fubierunt, fed in judicium publicum adducti non fuerunt.

Camerarius hofpitii regii illo fane tempore intactus permanfit: five quod rex humores varios fimul movere metuerit, more medicorum prudentium, qui caput ultimo loco expurgant; five quod Cliffordus (ex cujus literis plurima de conjuratis rex didicerat) hanc partein in adventum fuum, ut rem maximi meriti, refervârat; regi tamen interim fignificans, fufpicari fe aliquos ex potentioribus huic conjurationi nomina dediffe; de qua re regi coram fatisfacere in animo haberet.

In vigilia omnium fanctorum, decimo autem regis anno, filius regis fecundo-genitus, Henricus, dux Eboraci creatus eft; et fimul, tam dux ipfe, quam alii complures. nobiles, equites aurati, et generofi eminentiores, in ordinem equitum de Balneo, pro ritu ufitato, cooptati funt. Craftino epiphaniae, rex a palatio fuo Weftmonafterii (ubi feftum Nativitatis Domini celebraverat) ad turrim Londinenfem fe contulit; hoc fecit, fimul ac audiffet Cliffordum (in cujus finu aut capfula plurima Perkini arcana repofita erant) in Angliam appuliffe. Manfio autem regis apud turrim eo confilio delecta eft, ut fi Cliffordus ullos ex potentioribus accufaret, poffint illi fine fufpicione, aut ftrepitu, aut mandatis huc illuc mittendis, ftatim comprehendi; cum tam palatium, quam carcer, unica muri cinctura clauderentur. Poft diem unum aut alterum elapfum, convocavit concilium fecretum, et electum, atque Cliffordum ad confpectum fuum admifit: qui primo pedibus regis advolutus, humillime ejus veniam et gratiam imploravit; quam rex ei tunc non gravate conceffit, etfi occulto antea fecuritatem de vita fua accepiffet. Tum juffus, ut quae fciret referret, inter complures alios (ex motu proprio, neutiquam interrogatus) Gulielmum Stanleium camerarium impetivit.

Rex ad nomen hujus viri praenobilis vifus eft obftupefcere, ac fi de prodigio aliquo miro ac formidabili nuncium accepiffet. Fierine poffe, ut vir, qui eum tanto officio obligâffet, quale fuit, vitam ejus fervâffe, et coronam capiti impofuiffe; vir, qui tam fpendida et copiofa fortuna frueretur, favore ejus tam opibus, quam honoribus, auctus; vir, qui etiam tam propinquo affinitatis gradu devinctus effet, cum frater ejus germanus matri regis matrimonio junctus effet; denique vir, cujus fidei rex perfonam fuam commiferat, eum conftituendo camerarium fuum; ut vir ifte, VOL. V. Pp adhuc

[graphic]
[graphic]

.

adhuc apud regem gratia florens, nec ullo modo gravatus, nec etiam metu aliquo perculfus, fibi infidus effet? Cliffordus juffus eft, ut iterum atque iterum capita accufationis fuae adverfus Stanleium recenferet: admonitus fubinde, ut in re tam incredibili, et quae tantum virum impeteret, veritatis limites nullo modo excederet. At rex, videns moderationem et conftantiam ejus in iis quae affirmabat afferendis, abfque haefitatione aliqua aut vacillatione, et cum iis proteftationibus quae decebant; cum etiam teftimonium fuum vitae et animae fuae periculo fe defenfurum recipiebat, eum femoveri juffit; et multum prius queftus de fortuna fua apud confilium, mandavit, ut Stanleius in cubiculo ejus proprio, intra turrim quadratam, ubi prius manferat, cuftodiretur. Die autem fequente examinatus eft Stanleius a conciliariis. In examinatione fua, nihil fere eorum, quae objiciebantur, negavit, neque delictum fuum magnopere excufare aut extenuare conatus est. Ita ut (haud fatis prudenter) dum culpam fuam elevare fperaret ingenue confitendo, ita rem in liquido ponebat, ut ad condemnationem fuam fufficeret. Opinio erat, eum multum fuperioribus meritis fuis confifum, atque interceffioni fratris ejus. Verum iis adjumentis praeponderabant complura, quae contra eum faciebant, et in regis ingenio et animo praedominabantur. Primo meritorum ejus exfuperantia: etenim regibus grata eft meritorum mediocritas, quibus praemia paria effe poffint. Deinde, apprehenfio potentiae ejus; fubiit enim regem ea cogitatio, ab eodem, qui ipfum extuliffet, periculum fibi imminere, ne rurfus dejiceretur. Tertio, confifcationis magnae exfpectatio; etenim omnium regis fubditorum Stanleius erat ditiffimus; quod poftea patuit, inventis in caftello fuo de Holt quadraginta millibus mercarum in pecuniis fignatis, et vafis aureis et argenteis, praeter jocalia, fupellectilem lautam, pecorum greges et armenta, et alia bona mobilia, ingenti copia. Quod vero ad reditus ejus attinet in terris et feudis, illi ad tria millia librarum, antiqui cenfus, annuatim afcendebant; pro ratione temporum illorum, res mira, et fere inaudita. Poftremo temporis ipfius conditio; fi enim rex a metu, quoad ftatum proprium, plane immunis fuiffet, verifimile eft regem Stanleio vitae gratiam fuiffe facturum: verum impendente tam atrocis rebellionis tempeftate, fecuritati fuae confulere neceffe habuit. Itaque poft fex hebdomadarum fpatium elapfum (quam moram rex honorifice interpofuit, tam ut fratris interceffioni fpatium daret, quam ut palam fieret, fe non fine conflictu quodam animi ad hoc compulfum) altae proditionis condemnatus eft, et ftatim poft decapitatus.

[ocr errors]

Attamen ufque ad hodiernum diem incertae memoriae eft, tam crimen ipfum hujus praenobilis perfonae, propter quod morte mulctatus eft; quam caufa defectionis fuae a rege, et infenfi fui erga regem animi. Cafus ejus talis fuiffe perhibetur; quod fcilicet in colloquiis fuis cum Roberto Cliffordo dixiffet; "Se, fi exploratum fibi "effet, adolefcentem illum verum fuiffe Edwardi quarti filium, nunquam contra eum "arma gefturum. Cafus ifte videtur, primo intuitu, paulo durior; tam propter particulam conditionalem, quam propter verba reliqua. Sed quantum ad claufulam illam conditionalem, videntur judices illius temporis (qui viri fuerunt in legibus apprime eruditi, quorumque tres primarii a concilio fanctiori regi erant) cenfuiffe, periculofam admodum rem futuram, fi conditionalia admitterentur ad verba proditoria qualificanda: fore enim, ut cuivis liceret malitiam fuam proferre, periculum vero vitare. Fuit autem cafus ille non abfimilis cafui, qui pofterioribus temporibus emerferat Elizabethae Bartonae, dictae fanctae virginis Cantii: quae dixerat," Si rex "Henricus octavus Catharinam repudiatam rurfus ad fe non recepiffet, futurum ut "a regno fuo dejiceretur, et mortem canis obiret." Poffunt autem cafus innumeri

[ocr errors][ocr errors]

hujus generis adduci. Ques (ut videtur) judices illi graviffimi, in memoriam revocantes, noluerunt prorfus proditionibus cum claufula conditionali patrocinari. Quantum vero ad verba pofitiva illa, Stanleium nunquam contra regis Edwardi filium arma gefturum, etfi verba illa lene quidem fonarent, nihilominus hoc dixiffe, difertą et directa fuit oppugnatio, et abnegatio tituli regis, five per lineam Lancaftrenfem, five per auctoritatem parlamenti. Quod proculdubio regem altius pupugit, quam fi Stanleius in acie haftam fuam contra eum vibrâffet. Si enim Stanleius eam opinionem defenderet, filium Edwardi aliquem titulo ad regnum, regis titulo potiore, inniti; cum ipfe tanta auctoritate, et gratia, apud regem floreret; nihil aliud hoc fuit, quam univerfae Angliae verbis praeire, ut idem affirmarent. Itaque fi quis temporum illorum conditionem recte introfpiciat, verba illa ad vivum ufque perfecârunt. Verum fcriptores nonnulli extra dubium rem ponunt. Aiunt enim, Stanleium, et promiffo expreffo, et pecuniarum miffarum pignore, fe Perkino obftrinxiffe.

Jam vero, quantum ad caufam defectionis fuae a rege; verum eft, regem in praelio de Bofworth, turmis hoftium undique circumfeptum, in extremo vitae fuae periculo fuiffe; cum Stanleius ifte a fratre miffus fuit cum tribus millibus armatorum, ad regem eripiendum; quod tam fortiter et feliciter praeftitit, ut rex Richardus in eo ipfo loco occifus effet. Adeo ut vita mortalium majus beneficium accipere nequeat, quam rex a manu Stanleii acceperat; cum quodammodo Chrifti beneficio fimile quiddam effet, fimul et fervare et coronare. Pro quo tam infigni merito rex ei maximam gratiam habuit; eumque confiliarium et camerarium fuum conftituit; atque etiam (nonnihil contra ingenium fuum) ad fpolia illa ingentia praelii de Bofworth conniverat, quae univerfa fere in hujus viri commodum cefferunt, adeo ut inde fupra modum ditaretur. Attamen, tanto merito inflatior, fibi gratiam a rege relatam minime exiftimavit; faltem non ex menfura preffa, et redundante, ut exfpectabat. Itaque ambitio ejus in tantum exorbitavit, et modum omnem exceffit, ut a rege fe comitem Ceftriae creari peteret, qui honor, cum femper ut appenna. gium principatus Walliae reputaretur, et filio regis primogenito ex more cedere foleret; petitio illa non folum a rege repulfam tulit, fed etiam animum ejus fecreto offendit: cum ex hoc rex fatis perfpiceret, cupiditates Stanleii immoderatas effe, et cogitationes ejus vaftas, et irregulares; atque beneficia priora regis ei fordefcere, nec prout decuit aeftimari. Coepit itaque rex ei intra animum fuum minus favere. Et quemadmodum modicum fermenti totam maffam corrumpere folet, regis fagacitas jam paffioni fuae, ex nova offenfa irritatae, fuggerere coepit, Stanieium, in praelio de Bofworth, licet fatis celeriter adveniffet ad vitam regis fervandam ; contra tamen, fatis diu moratum effe, ut de vita rex periclitaretur. Nihilominus, cum nihil haberet, accufatione in eum dignum, eum honoribus fuis frui ufque ad praecipitium iftud extremum permifit.

Poft eum factus eft camerarius hofpitii regis Aegidius dominus Daubeneius, vir magnae prudentiae et fortitudinis; quae virtutes magis in eo enituerunt, quod fimul humanus fuerit et moderatus.

Invaluerat opinio, quod Robertus Cliffordus (qui jam factus erat veluti delator regius) etiam ab initio fuiffet emiffarius et explorator regis; et quod in Flandriam confugiffet non fine regis notitia et confenfu. Verum hoc minus eft probabile; tum quia nunquam menfuram illam gratiae apud regem recuperavit, qua ante difceffum fuum fruebatur; tum praecipue quia delatio ejus circa Stanleium: (quod

Pp 2

ei

[graphic]
[ocr errors]

ei

pro maximo merito erat) minime proceffit ex iis, quae in Flandria didicerat, fed ei res illa ante difceffum fuum ex Anglia innotuerat.

Supplicium Stanleii et caeterorum (praecipue vero Stanleii, qui robur fuerat partium) et defectio Cliffordi, qui omnium erat apud rebelles intimus, Perkini et conjuratorum incepta miris modis turbavit, tam metum injiciendo, quam fufpiciones, et diffidentiam; adeo ut jam, inftar arenae effent fine calce, male inter fe cohaerentes; praecipue qui ex Anglis effent: qui jam attoniti, fe mutuo oblique intuebantur; incerti, quis partibus fuis fidus effet, quis fecus: fed exiftimabant plane regem, partim praemiis inefcando, partim arte irretiendo, omnes, qui alicujus effent pretii, in fuas partes tracturum. Et revera factum eft, ut plurimi figillatim recederent, alii poft alios. Barleius (qui una cum Cliffordo miffus fuerat) ex iis fuit, qui diutiffime in fide erga rebelles permanfit, donec Perkinus fere attritus effet; attamen etiam regi ad extremum reconciliatus eft. Sed ruina hujus viri magni (Stanleii fcilicet) qui tanta gratia et auctoritate (ut credebatur) apud regem floruerat; atque modus ipfe, quo rex negotium illud tractavit, unde liquido patebat, inquifitionem occultam ei, diu antequam in judicium adductus fuiffet, incubuiffe; fimul et caufa, propter quam fupplicio affectus eft, quae vix alia fuit, quam quod affirmâffet, titulum familiae Eboracenfis titulo familiae Lancaftrenfis fuiffe potiorem; in quo cafu omnes fere includebantur, faltem quoad opinionem internam: Haec omnia (inquam) res fuerunt incredibilis terroris univerfis regis fervis et fubditis; adeo ut nemo fere tutum fe reputaret: quinetiam eo res procefferat, ut vix fermones inter fe conferere homines auderent, fed univerfalis cunctos invaderet diffidentia; ex quo factum eft, ut rex magis abfoluto certe, fed minus tuto imperio frueretur: nam, fanguis in interiora fluens, et vapores intus conclufi, opprimunt et fuffocant magis.

Hinc orti funt innumeri famofi libelli (qui libertatis fermonis cohibitae eruptiones funt, et feditionum quafi femellae) infinita in regem, et aliquos ex confiliariis fuis intimis, fcandala et invectivas ejaculantes. Pro quibus componendis et fpargendis, poft multam et diligentem inquifitionem, quinque tantum tenuis conditionis homines apprehenfi funt, et morte multati.

Rex interea res Hiberniae non neglexit: is enim ager erat, in quo fungi illi (qui nocte una fe attollunt) maxime vigere folebant. Mifit igitur ex Anglia (quo res fuas in eo regno melius componeret et ftabiliret) utriufque togae delegatos: priorem nempe de Lanthony, ut cancellarii munere ibi fungeretur; et Edwardum Poyningum equitem auratum, cum copiis militaribus, et poteftate imperatoria; atque una diploma dedit, auctoritatem in eum conferens locum tenentis fui, in regimine civili; in qua claufula erat; "Vt etiam Kildariae comes, tunc Hiberniae deputatus, ei pareret." Verum Hiberni agreftes (qui maxime deliquerant) more fuo, in fylvas et paludes fugerunt: quique in pacato Hiberniae fimilis criminis confcii fibi erant, ad eos fe receperunt: adeo ut Poyningus, erga erraticos Hibernos, erraticam quandam expeditionem fufcipere compulfus fuerit: in qua, propter montes et faltus, parum profecit: quod (five ex melancholia quadam fufpiciofa quod res ei male fuccefferunt; five ut conatus fuos ab infamia vindicaret) imputari prorfus voluit favori, quo comes Kildariae fecreto rebelles profequebatur: leviffima quaque fufpicione locum habente in eum, propter Kildariae comitem illum, qui Lamberto Simnello adhaeferat, et in praelio Stokenfi occubuerat. Itaque comitem comprehendi juffit, et in cuftodiam dari, eum. que in Angliam mifit; qui, examine debito facto, ita fe purgavit, ut in munus priftinum deputati Hiberniae reftitutus fuerit. Sed Poyningus (quo meriti fui in rebus

bellicis

bellicis exilitatem actis pacis compenfaret) parlamentum convocavit: in quo lex lata eft illa memorabilis, quae etiam hodie lex Poyningi vocatur: per quam ftatuta Angliae univerfa etiam in Hibernia recipi et obtinere fancitum eft. Antea fiquidem Hibernos minime obligabant; neque fimiliter ullum ftatutum in Anglia ordinatum, poft tempora illa, fcilicet annum decimum regis, Hibernos obligat.

Circa hoc tempus coepit in rege notari inclinatio illa, quae poftea, a confiliariis et miniftris pravis excitata et aucta, macula plane facta eft regiminis fui. Illa erat induftria et artes pecunias a fubditis fuis emungendi, per muletas et foris-facturas ex legibus poenalibus: id quod hominum animos magis hoc tempore perculfit, quoniam facile erat cernere, hoc in ingenio regis penitus infitum fuiffe, cum nullae eum premerent rei pecuniariae anguftiae; fed contra, thefauro ubertim abundaret. Etenim, pecunias a Gallo propter pacem nuper receperat; a fubditis item eae, quae nomine benevolentiae collatae fuerant, folutae jam erant. His cafualia ampliffima, ex confifcatione Stanleiana, accefferant; praeter alia lucra diverfa. Primus cafus in hoc genere memorabilis fuit ille Gulielmi Capelli, equitis aurati, aldermani civitatis Londinenfis : qui vigore diverfarum legum poenalium mulctatus eft ad fummam bis mille et feptingentarum librarum ; et pro mille fexingentis libris cum rege tranfegit: a quo tamen Capello, diu poft, Empfonus novas pecunias extorquere annifus eft; idque feciffet, nifi rex, fub ipfum tempus, mortuus fuiffet.

Aeftate fequente rex, ut matrem fuam confolaretur, quam femper unice dilexit et reveritus eft; atque ut fidem apud omnes faceret, feveritatem contra Stanleium (quam impofuit ei neceffitas, et ratio ftatus) nihil prorfus amori fuo erga Thomam fratrem ejus detraxiffe; profectus eft ad Lathamam, ut cum matre et comite hilares aliquos ageret dies; ibique moram nonnullam fecit.

Durante adhuc hac regis profectione, Perkinus, videns tempus et moram, quae (dum incepta fua occulta fuiffent, nec in lucem prodiiffent, et in Anglia fatis profpere fucceffiffent) rebus fuis conducebant; nunc viciffim, cum confilia fua patefacta effent, contra eum potius facere (propterea quod cum res in declivi pofitae fint, non facile fuftinentur, aut fiftuntur, abfque novo impetu) conftituit fortunam fuam per novam aliquam in Angliam ipfam impreffionem experiri; fpem adhuc ponens in populi inclinatione, et favore, erga familiam Eboracenfem. At corpus illud vulgi neutiquam fimilibus artibus tractari oportere, ac perfonas eminentes, judicabat: fed nullum aliud affectuum vulgi experimentum capi recte poffe, quam vexillo in campis expanfo. Delegit autem, ex locis, in quibus invafio fieri deberet, oras Cantii.

Interea vero regis prudentia et providentia ad tale opinionis et famae culmen afcenderant, ut quicquid profpere evenerat, de induftria, et ex compofito, ab eo factum effe exiftimaretur. Itaque creditum eft, etiam hunc particularem Perkini de Cantio invadendo conatum, regi praevifum et praecognitum fuiffe. Ideoque, quo facilius Perkinum in Cantium alliceret, eum in partes feptentrionales procul profectionem fufcepiffe luctatorum more, latus apertum Perkino oftendendo, ut irrueret, et incaute dejiceretur; cum rex eam Cantii provinciam, jam antea fibi fidam, et erga se bene animatam effeciffet.

Perkinus autem, eo tempore, colluviem quandam, ex omnibus nationibus, collegerat: nec numero certe, nec animis aut fortitudine contemnendam: fed qui tali effent ingenio et fortuna, ut non minus amicis, quam hoftibus, effent formidabiles: cum plurimi eorum ex-leges effent, et facinorofi, quique ex rapto vivere fole

rent.

293

« PreviousContinue »